با حمام وکیل کرمان بیشتر آشنا شوید
حمام وکیل کجاست؟
- آدرس: کرمان، خیابان طالقانی شیراز، میانه‌های بازار کرمان، بعد از حمام گنجعلی خان
در میان بازار کرمان یکی از جاذبه‌های دیدنی و تاریخی شهر کرمان به نام حمام وکیل قرار دارد. این حمام به‌همراه بازار، بخشی از مجموعه وکیل به شمار میرود. اکنون به چایخانه و رستوران سنتی تبدیل شده است.
تاریخچه حمام وکیل کرمان
حمام وکیلی یکی از حمام‌های تاریخی کرمان محسوب می‌شود. قدمت این حمام به دوره قاجار می‌رسد که در سال ۱۲۷۰ هجری قمری ساخته شده است. طبق کتیبه موجود در سردر بنا، موتمن السلطان وکیل الملک محمد اسماعیل‌خان نوری بانی این حمام بوده است که از سال ۱۲۷۷ تا ۱۲۸۴ هجری قمری حکومت کرمان را برعهده داشت.
حمام وکیل در سال ۱۳۵۳ به ثبت ملی رسیده است. این حمام در سال ۱۳۶۹ مرمت و بازسازی شد. از سوی سازمان میراث فرهنگی کرمان به‌عنوان چایخانه به بخش خصوصی اجاره داده شد. اکنون این حمام زیر نظر شرکت سرمایه‌گذاری و جهانگردی اداره می‌شود و با انواع غذاهای سنتی کرمان و موسیقی زنده پذیرای گردشگران است.
حمام وکیل کرمان
معماری و بخش‌های مختلف حمام وکیل کرمان
حمام وکیل یکی از زیباترین حمام‌های کرمان است که به سبک معماری دوره‌های زندیه و قاجار در مساحتی بالغ بر ۱,۱۵۰ متر مربع احداث شد. به مانند سایر حمام‌های ایرانی سلسله مراتب در حمام وکیل رعایت شده است. بخش‌هایی چون ورودی، سربینه، گرمخانه و خزینه دارد. این حمام دارای ستون‌های سنگی زیبا است و بین حمام و خزینه حوض بزرگی وجود دارد. کاشی‌کاری، سرامیک‌کاری و حجاری از تزیینات به کار رفته در این بنا است.
ورودی
ورودی اولین بخش حمام وکیل به شمار میرود که با آن مواجه می‌شوید. این ورودی متشکل از سردر، هشتی و دالان است. مقرنس‌کاری و کاشی‌کاری از جمله تزیینات به کار رفته در سردر هستند ، علاوه براین کتیبه بنا که تاریخ ساخت حمام و بانی آن را نشان می‌دهد در این بخش دیده می‌شود.
در هشتی ورودی رسمی‌بندی‌های زیبایی مشاهده می‌شود که از سه رسمی پرکار بر بالای یکدیگر شکل‌گرفته‌اند. طاق نماهای هشتی نیز با کاشی‌هایی با نقوش گل و بوته مزین شده‌اند.
نکته قابل‌توجه در ارتباط با ورودی حمام وکیل تغییر زاویه مسیر حرکت از سردر تا سربینه است. این ویژگی موجب می‌شود که دید مستقیم به سربینه از بین برود و در نتیجه از تبادل حرارت با بیرون کاسته شود.
سربینه
سربینه در واقع همان رختکن و محل در آوردن و پوشیدن لباس محسوب می‌شود. این بخش حمام وکیل از یک سو با ورودی و از سوی دیگر با میان در ارتباط است. میان در متشکل از فضاهای مختلف‌الشکل متوالی است و در امتداد محور فرعی گرمخانه به آن راه می‌یابد. خروج از سربینه و ورود به گرمخانه از طریق این دو فضا صورت می‌گیرد. این فضاها در یک امتداد قرار ندارند و دو چرخش نود درجه در این مسیر باعث جلوگیری از هدر رفت گرما می‌شود.
سربینه حمام وکیل قاعده منظم، اما پرشکست و تراش خورده دارد. که از ترکیب اشکال هندسی ایجاد شده است. در این بخش هشت ستون سنگی کار شده است و در میان آن حوض بزرگی دیده می‌شود. در دو سوی سربینه نیز دو حوض مستطیل شکل کوچک وجود دارند.
دورتادور سربینه سکوهایی مزین به کاشی فیروزه‌ای وجود دارد. که در زیر آن‌ها حفره‌هایی جهت گذاشتن لباس و سایر وسایل شخصی به کار رفته است. سربینه زیباترین بخش به‌لحاظ تزیینات معماری محسوب می‌شود. سقف و بدنه سربینه از آجر ساخته و با کاشی تزیین شده است و رسمی‌بندی‌های زیبایی در سقف دارد.
گرمخانه
گرمخانه حمام وکیل فضای کشیده‌ای است که ستون‌های سنگی آن را به سه بخش تقسیم کرده‌اند. بخش میانی گرمخانه چهار ستون به همراه طاق رسمی بندی شده دارد. در یک سمت این بخش فضایی بزرگ‌تر با هشت ستون سنگی و حوض هشت گوش در میان آن دیده می‌شود. در کنار این قسمت فضایی وجود دارد. که در زمان مرمت اضافه شده است.
در بخش دیگر گرمخانه، فضایی کوچک‌تری در جلوی خلوت گرمخانه با حوض مستطیل شکل کشیده‌ای وجود دارد. در خلوت تزیینات رسمی‌بندی در طاق مشاهده می‌شود. این بخش راه جداگانه‌ای به میان در دارد. که احتمالا در تغییرات متأخر ایجاد شده است.
خزینه
خزینه حمام وکیل کرمان در امتداد محور فرعی گرمخانه و روبه‌روی ورودی آن قرار دارد و دارای فضای مستطیل شکل است. در گذشته از طریق پلکانی به خزینه وارد می‌شدند و سپس به سربینه باز می‌گشتند.
